ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΟΡΕΙΒΑΤΙΚΟΥ
ΚΑΤΑΦΥΓΙΟΥ ΔΙΡΦΥΟΣ :
Το ορειβατικό Καταφύγιο “Μιχάλης Νικολάου”, με φόντο τη Δίρφη. Φωτ.: I. Ρουμπής
Στο τέλος της δεκαετίας του ’50 ο Ορειβατικός Σύλλογος ανοίγει και πάλι τα φτερά του για τις βουνοκορφές. Το όνειρο για την δημιουργία Καταφυγίου στη Δίρφυς ξαναζωντανεύει.
26/6/60, θεμελίωση του καταφυγίου. Δεξιά διακρίνονται οι Φ. Δράκος, Τ. Αφραταίος, το ζεύγος Αλιφέρη, Χ. Βιδαράκη. Αρχείο ΕΟΣ.
Παλιά και νέα μέλη ανασκουμπώνονται. Από το 1959 (και για δέκα περίπου συνεχή έτη) Πρόεδρος αναλαμβάνει και πάλι ο Φιλοκλής Δράκος με Γενικό Γραμματέα τον Μιχάλη Νικολάου και Έφορο Ορειβασίας ένα νέο δραστήριο μέλος τον Κώστα Ιωαννίδη. Προχωρούν στην αναδιοργάνωση του Συλλόγου και εγγράφουν νέα μέλη. Σημαντικός ο αριθμός τους, για τα μέτρα της εποχής, πάνω από 70 άτομα.
Παράλληλα γίνεται προσπάθεια να δοθεί νέα ώθηση στη χιονοδρομία. Επιδιορθώνονται τα παλιά πέδιλα του σκι, κατασκευάζονται νέα μπαστούνια και υπό την καθοδήγηση των παλαιών ορειβατών-χιονοδρόμων Μιχ. Νικολάου, Φιλ. Δράκου και Δημ. Πίσχινα ξεκινούν οι νέοι μαθητευόμενοι σκιέρ: Κώστας Ιωαννίδης, Ε. Εμμανουηλίδης, Ν. Ντουραμπάς, Αθαν. Γρύλλος. Χώρος εκπαίδευσης οι πλαγιές κοντά στο χώρο που αργότερα αναγέρθηκε το Καταφύγιο. Χτυπάνε πολλές πόρτες για οικονομική ενίσχυση, ανοίγουν ελάχιστες. Οι καιροί χαλεποί. Στέλνουν γράμμα στα προπολεμικά μέλη του Ορειβατικού, στους αδελφούς Κωνσταντάκη που ζούσαν στον Παναμά όπου σταδιοδρομούσαν. Παράλληλα ζητούν από την Κοινότητα Στενής παραχώρηση 5 στρεμμάτων για την ανέγερση του Καταφυγίου.
26/6/60, θεμελίωση καταφυγίου. Διακρίνεται ο οικοδόμος Σ. Βασιλείου. Φωτ. Κ. Ιωαννίδης.
Σαν από Μηχανής θεός, οι Αφοι Κωνσταντάκη στέλνουν το σημαντικό (για την εποχή) ποσό των 7.500 δραχμών και 750 δολαρίων, ενώ η Κοινότητα Στενής αποφασίζει την παραχώρηση εκτάσεως 5 στρεμμάτων. Για την ιστορία, καταγράφουμε τα ονόματα των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου της Κοινότητας: Ταξιάρχης Μπεληγιάννης, Πρόεδρος, Γρηγόρης Παπαγεωργίου Αντιπρόεδρος, Κων. Θωμάς, Ιωαν. Λέων, Γεωργ. Ζέρβας, Ιωαν. Βλάχος, Μιχ. Γιαλός Σύμβουλοι.
Το όνειρο παύει να είναι μακρινό. Ο στόχος που είχε τεθεί από την ίδρυση του Συλλόγου μας το 1937, η δημιουργία του Καταφυγίου είναι ορατός. Αδιάψευστο στοιχείο της προτεραιότητας που είχε για τον νεοσύστατο, τότε, Σύλλογο, μία επιστολή του Δ.Σ. προς το Κεντρικό Συμβούλιο, με την οποία οι Χαλκιδαίοι γνωστοποιούν ότι αδυνατούν να συμμετάσχουν σε κοινή εξόρμηση με Αθηναίους ορειβάτες, διότι την ημέρα αυτή (28 Φεβρουαρίου 1937) ήταν προγραμματισμένη χοροεσπερίδα στην πόλη μας, της οποίας τα έσοδα θα διατίθεντο δια την ανέγερση ορειβατικού καταφυγίου στη Δίρφυς. Την χοροεσπερίδα αυτή δέχθηκε να θέσει υπό την προστασία του ο Νομάρχης Εύβοιας, Ε. Μαρινάκης, υποσχεθείς να αποστείλει εγκύκλιο στις Κοινότητες του Νομού μας, «όπως τούτες συνεισφέρουν χρήματα δια την ανέγερσιν του Καταφυγίου».
5/2/61, αρχές κατασκευής του καταφυγίου. Φωτ. Κ. Ιωαννίδης.
Τότε, την προσπάθεια αυτή είχε βοηθήσει και ο Σπ. Κριεζώτης, γαιοκτήμονας από την Τριάδα, προσφέροντας 1.000 δρχ.
Μετά τον πόλεμο (1 Νοεμβρίου 1947), την απόφαση των ανθρώπων του Ορειβατικού Χαλκίδας να κατασκευάσουν Καταφύγιο στη Δίρφυς, βοήθησε και η Ομοσπονδία αποστέλλοντας αρχιτεκτονικό σχέδιο καταφυγίου δυναμικότητας 20 θέσεων που τελικά δεν χρησιμοποιήθηκε. Η όλη προσπάθεια για την κατασκευή του Καταφυγίου απετέλεσε ένα τεράστιο επίτευγμα, αν λάβουμε υπ’ όψιν την έλλειψη χρημάτων και ιδίων μεταφορικών μέσων, το δύσβατο της περιοχής και τα προαπαιτούμενα έργα υποδομής. Ωστόσο περίσσευε το πείσμα, η θέληση, η προσωπική εργασία και, πάνω από όλα, η πίστη στην πραγμάτωση του ονείρου.
Μετά την διάνοιξη του δρόμου, αναζητήθηκε η κατάλληλη πέτρα, άνοιξε το λατομείο, διαμορφώθηκε η πηγή. Τα πρώτα υλικά (τσιμέντο – ασβέστης) μεταφέρθηκαν με τα IX του Φιλοκλή Δράκου και του Κώστα Ιωαννίδη. Για τις διανοίξεις βοήθησε η Νομαρχία με γκρέϊντερ. Για το κτίσιμο, μέχρι την πρώτη πλάκα, δούλεψε ο Σταύρος Βασιλείου από τη Στενή και δύο εθελοντές του Ορειβατικού, οι Ν. Ντουραμπάς και Γ. Γαλάνης. Η ανέγερση ολοκληρώθηκε με την χρησιμοποίηση του ειδικευμένου χτίστη-εργολάβου από την Αθήνα Μαθιουδάκη που είχε εμπειρία από ανέγερση και άλλων καταφυγίων, με βάση τα σχέδια και την επίβλεψη του Βασίλη Ιωαννίδη. Είχε προηγηθεί επίμονη αναζήτηση και μελέτη για την επιλογή της θέσης του Καταφυγίου. Μετά την προεπιλογή των δύο επικρατέστερων θέσεων (η τελικώς επιλεγείσα και η Λειρή) έγιναν μετρήσεις της παροχής και σταθερότητας ροής των δύο πηγών, ελήφθησαν υπ’ όψιν το κόστος προσπέλασης, η γειτνίαση με τις στάνες, η θέα, η δυνατότητα εύκολης οπτικής επαφής σε δύσκολες καιρικές συνθήκες και άλλα σχετικά κριτήρια.
1962, στη φάση της ανέγερσης. Κ. Ιωαννίδης, Φ. Δράκος, Μ. Νικολάου. Φωτ. Κ. Ιωαννίδης.
Πράγματι, η θέση του Καταφυγίου, στη γνωστή ράχη, είναι διαλεγμένη σοφά. Βρίσκεται στο χαρισματικό οικοσύστημα «Δίρφυς – Ξεροβούνι» με υπέροχη θέα, βόρεια προς τη Δίρφυς (που δεσπόζει με τον επιβλητικό όγκο της), νότια προς τις αλπικές πλαγιές του Ξεροβουνίου, ανατολικά προς την πλευρά του Αιγαίου και δυτικά προς τον Ευβοϊκό, που χαρίζει ονειρεμένα ηλιοβασιλέματα.
Επιτέλους, στις 26 Ιουνίου 1960 γίνεται πανηγυρικά η γιορτή της θεμελίωσης του Καταφυγίου, παρουσία ορειβατών από την Χαλκίδα και την Αθήνα.
Μετά τον αγιασμό, που έγινε από τους δύο ιερείς της Στενής, μίλησε ο Πρόεδρος του Τμήματος Χαλκίδας Φιλ. Δράκος, που αναφέρθηκε στις πολλές αντιξοότητες και στον πόλεμο που καθυστέρησαν επί 25 χρόνια την στιγμή αυτή. Εκ μέρους του Κεντρικού Συμβουλίου έλαβε τον λόγο ο Αντ. Μαρίνος και του Τμήματος Αθηνών ο Ανάργυρος Παπαδόπουλος. Το όραμα πήρε πλέον σάρκα και οστά. Με την βοήθεια των αδελφών Κωνσταντάκη, τις συνδρομές και έκτακτες ενισχύσεις των μελών και των φίλων του Ορειβατικού, και την επίβλεψη του μηχανικού Βασίλη Ιωαννίδη, που προσεφέρθη αφιλοκερδώς. Τα «Τσιμέντα Χαλκίδας ΑΕ.» προσέφεραν δωρεάν την απαιτούμενη ποσότητα τσιμέντων, η «Ο. Δάριγκ ΑΕ.» τα δομικά πλέγματα. Η Τεχνική Σχολή του Επιμελητηρίου, με Πρόεδρο τον Δ. Σκούρα και Γεν. Γραμματέα τον Ν. Παπαγεωργόπουλο προσεφέρθη να κατασκευάσει τα μεταλλικά κουφώματα, που τελικά όμως κατασκευάστηκαν στην Αθήνα από τεχνίτη ειδικό σε κατασκευές καταφυγίων. Ενώ το 1961 με την βοήθεια της Ομοσπονδίας Ορειβασίας και την προσωπική θερμή συμπαράσταση του τότε Προέδρου Μιχ. Δεφνερ και του Γενικού Γραμματέα Αθαν. Τζάρτζανου εγκρίνονται και χορηγούνται χρηματικά ποσά από τον Ε.Ο.Τ. και τη Γενική Γραμματεία Αθλητισμού.
12/6/1966, εγκαίνια καταφυγίου. Ο Φ. Δράκος εκφωνεί τον πανηγυρικό λόγο. Στο άκρο δεξιά η Κ. Αράπογλου, δίπλα η Βαμβακίδου. Αριστερά μόλις διακρίνεται ο Α. Παπαδόπουλος και τέταρτη (με την τσάντα) η Ο. Χατζηβαγγέλη-Λάπα. Αρχείο ΕΟΣ.
Στις 15 Σεπτεμβρίου 1961 φιλοξενείται η Γενική Συνέλευση της Ομοσπονδίας στο ξενοδοχείο «Lucy» και την επόμενη οργανώνεται επίσκεψη με την παρουσία αρχών της Χαλκίδας και της Στενής και δημοσιογράφων προκειμένου να εκτιμηθεί η πρόοδος των εργασιών. Η ολοκλήρωση της κατασκευής του Καταφυγίου, αφού ξεπεράστηκαν με επιτυχία όλες οι δυσκολίες, γίνεται το 1966, οπότε στις 12 Ιουνίου έγιναν και τα εγκαίνια του 35ου Ορειβατικού Καταφυγίου στον ελληνικό χώρο.
Στον πανηγυρικό λόγο των εγκαινίων ο Πρόεδρος Φιλοκλής Δράκος μεταξύ των άλλων τόνισε:
«…Ημείς τα παλαιότερα μέλη του Ορειβατικού τμήματος Χαλκίδος κατεχόμεθα από την μεγαλυτέραν συγκίνησιν διότι, βλέπομεν σήμερα πραγματικότητα εκείνο που πριν δεκαετίες το είχομεν ως όνειρο ….Παραδίδομεν λοιπόν το Καταφύγιο αυτό εις τα Ελληνικά νιάτα με την ολόθερμην ευχήν να το χαρούν σαν ορειβάτες και χιονοδρόμοι, να το διαφυλάξουν σαν το ωραιότερο κληροδότημα με την πίστιν ότι έτσι ζουν με την ωραιότερη θρησκείαν, να συνεχίσουν με τις ηθικές αρχές της ορειβατικής μας πίστεως και να προωθήσουν το έργον των ορειβατικών μας ιδεωδών».
12/6/1966, κοπή της κορδέλας. Διακρίνονται μεταξύ άλλων οι: (από αριστερά) Λ. Ευταξίας, Μ. Νικολάου, Κ. Ιιωαννίδης. Στο βάθος ο Τ. Αφραταίος. Αρχείο ΕΟΣ.
Τα Διοικητικά Συμβούλια της περιόδου 1959-1968 παρέδωσαν το σπουδαιότερο έργο στην σύγχρονη ιστορία του Συλλόγου, το Καταφύγιο της Δίρφυος, έργο ζωής για τους ίδιους αλλά και τους επιγενόμενους, οι οποίοι ασφαλώς οφείλουν ευγνωμοσύνη. Η ίδρυση και οι δραστηριότητες του Ε.Ο.Σ. Χαλκίδος είχαν δημιουργήσει το ερέθισμα για ανάλογες προσπάθειες και σε άλλα μέρη του νησιού. (Σώζεται επιστολή με ημερομηνία 12 Ιουνίου 1937 από ομάδα νέων για ίδρυση παραρτήματος του Συλλόγου στην Κύμη). Παρόμοιες προσπάθειες έγιναν και μεταπολεμικά (Το 1947 στη Στενή από τον οδηγό βουνού Σταύρο Βασιλείου, το 1967 στην Ιστιαία από τον καθηγητή Μαραγιάννη).
Παράλληλα, ο ευεργέτης Νικόλαος Γιοκάλας, μεταξύ των πολλών δωρεών που προσέφερε στην περιοχή της Καρύστου, άφησε ποσό στη διαθήκη του, το 1945, για κτιστεί Καταφύγιο στην Όχη που ολοκληρώθηκε το 1962. Βρίσκεται σε υψόμετρο 1100 μέτρων, κοντά σε δροσερή πηγή και πάνω από τον όμορφο Καστανόλογγο, διαθέτει 30 κλίνες και αποτελεί τη βάση εξόρμησης για το ονομαστό Δρακόσπιτο της κορυφής και το θαυμάσιο φαράγγι στο Δημοσάρι.
Εδώ αξίζει να σταθούμε στην ορειβατική προσφορά του Καρυστινού ορειβάτη, λογοτέχνη και λαογράφου Σταμάτη Παπαμιχαήλ, μέλους του Συλλόγου.
12/6/66, μπροστά από το καταφύγιο, την ημέρα των εγκανίων. Ι. Παπαγρηγορίου, Τριαντ. Αφραταίος, Π. Καψόπουλος, Γ. Αφεντάκης, Ι. Βαϊμάκης. Αρχείο Ι. Βαϊμάκης.
Παράλληλα το 1970 οργανώνεται η πρώτη εκδρομή στο εξωτερικό, Αυστρία – Γερμανία – Ιταλία – Δαλματικές ακτές με πρόταση του Κώστα Χαραμαντίδη, μετέπειτα Γ. Γραμματέα του Συλλόγου. Στις 20 Ιουλίου του ίδιου έτους, στην 30ή Πανελλήνια Ορειβατική Συγκέντρωση (στο βουνό των θεών, τον Όλυμπο), ο Πρόεδρος Κ. Ιωαννίδης προτείνει την διοργάνωση Π.Ο.Σ. στη Δίρφυς. Από τότε, ο Σύλλογος έχει συνεχή και πολυάριθμη παρουσία σε όλες τις Π.Ο.Σ. Σημαντικές εκδηλώσεις έγιναν στο Καταφύγιο, το 1971, για τα 150 χρόνια από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης και στο ξενοδοχείο ΛΟΥΣΥ μουσικές εκδηλώσεις, χοροεσπερίδες, ομιλίες και προβολή διαφανειών για τα 35 χρόνια από την ίδρυση του Συλλόγου. Από τις 30 Ιανουαρίου 1971 και για τρία ακόμη χρόνια παραμένει στη θέση του Προέδρου ο Κώστας Ιωαννίδης, ενώ ο Μιχάλης Νικολάου συνεχίζει την προσφορά του από τη θέση του Αντιπροέδρου. Γενικός Γραμματέας αναλαμβάνει ο Κώστας Χαραμαντίδης, που παραμένει στη θέση αυτή ως το 1976.
Το φθινόπωρο του 1972, επικαλύφτηκε η εξωτερική επιφάνεια του Καταφυγίου της Δίρφυς με το ειδικό μονωτικό (έναντι καιρικών συνθηκών και υγρασίας) Krutoxin που εισήχθηκε από την Γερμανία.
Ορειβατικό και Χιονοδρομικό Καταφύγιο “Δίρφης” (εξώφυλλο)
Την περίοδο 1976-77 Γενικός Γραμματέας του Συλλόγου ήταν ο μηχανολόγος-ηλεκτρολόγος Αθαν. Παπαπαναγιώτου, στέλεχος της ΔΕΗ, ο οποίος συνέβαλε αποφασιστικά ώστε να τεθεί για πρώτη φορά θέμα ηλεκτροδότησης του Καταφυγίου με σχετική επιστολή προς τη ΔΕΗ. Με την φροντίδα του, το Καταφύγιο ηλεκτροδοτείται και εγκαταστείται τηλέφωνο. Με την πολύτιμη βοήθεια του ορειβάτη Δήμου Κραββαρίτη, πραγματοποιείται η υδρομάστευση της πηγής κοντά στο Καταφύγιο και κατασκευή εξωτερικής υδάτινης δεξαμενής, απαραίτητης για την ύδρευση του Καταφυγίου κατά τους θερινούς μήνες, αλλά και το πότισμα οικόσιτων και μη ζώων. Με την φροντίδα του μέλους Χάρη Χριστοφορίδη γίνεται η ξύλινη επένδυση του εσωτερικού του Καταφυγίου. Επίσης γίνεται η βελτίωση και διαπλάτυνση του δρόμου από την διασταύρωση μέχρι το Καταφύγιο και η κατασκευή χώρου στάθμευσης κοντά στην πηγή. Ξεκινά η επέκταση του Καταφυγίου με κτιριακή προσθήκη δυναμικότητας 29 κλινών. Την εκπόνηση του σχεδίου της επέκτασης έκανε ο πολιτικός μηχανικός, μέλος του Ορειβατικού, Τάσος Καθαλέρης. Το κτίριο της νέας πτέρυγας (χωρίς τον απαραίτητο εξοπλισμό) ολοκληρώθηκε το 1980.
Ήδη το Καταφύγιο Δίρφυς αναφέρεται σαν ορειβατικό και χιονοδρομικό κέντρο στους διεθνείς οδηγούς (The Skier’s Encyclopedia κτλ). Η οργάνωση της λειτουργίας συμπληρώνεται με την έγκριση του κανονισμού λειτουργίας του Καταφυγίου και την απασχόληση φύλακα, ώστε το Καταφύγιο να είναι ανοικτό όλα τα Σαββατοκύριακα και τις αργίες, για την εξυπηρέτηση των ορειβατών και των φίλων του βουνού.
1991/11/10, στο μπαλκόνι του Καταφυγίου Δίρφυς, κατά τα εγκαίνια της επέκτασης. Ο Βασίλης Λέντζας (δεξιά) με το παλαιό μέλος του Ορειβατικού Στρατή Παπαστρατή. Αεχείο: Βασ. Λέντζα
Τον χειμώνα του 1990 το εναέριο δίκτυο παροχής ηλεκτρικού ρεύματος υφίσταται σοβαρές ζημιές λόγω πρωτοφανούς χιονοθύελλας και υποβάλλεται αίτημα υπόγειας καλωδίωσης, που γίνεται δεκτό με την ηθική βοήθεια του παλαιού μέλους του Δ.Σ. Αθαν. Παπαπαναγιώτου. Έντονες προσπάθειες συνεχίζουν να καταβάλλονται για τον εξοπλισμό της επέκτασης του Καταφυγίου, με την αναζήτηση πόρων, την συνεισφορά των βιομηχανιών και την εθελοντική εργασία παλαιών και νέων ορειβατών. Έτσι, το 1991 εγκαινιάζεται πανηγυρικά η λειτουργία του νέου τμήματος του Καταφυγίου, η συνολική δυναμικότητα του οποίου είναι σήμερα 55 κλίνες, με την παρουσία Αρχών και 150 περίπου μελών και φίλων του Συλλόγου. Το διάστημα μεταξύ 1992-94 οι χρήσεις του Καταφυγίου εμπλουτίζονται. Εκτός από ορειβατικό κατάλυμα, χρησιμοποιείται σε παιδικές θερινές κατασκηνώσεις και πολλές φορές φιλοξενεί εξαρτημένα από ουσίες άτομα, στα πλαίσια προγραμμάτων επανένταξης. Στα τέλη της δεκαετίας, σαν ελάχιστος φόρος τιμής στους δύο πρωτοπόρους και πρωτεργάτες της μεγάλης πορείας του Ορειβατικού, αποφασίζεται να δοθεί στο Καταφύγιο της Δίρφυς η ονομασία “Μιχάλης Νικολάου” και στην διαδρομή από την Ράχη Συκά ως την κορυφή του βουνού, η ονομασία “Διαδρομή Φιλοκλή Δράκου”.